Luật việt vị là một khái niệm cực kỳ quen thuộc trong bóng đá, nhưng không phải lúc nào cũng dễ hiểu. Thậm chí, nhiều tình huống việt vị còn gây ra không ít tranh cãi trên sân. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng M88 tìm hiểu kỹ hơn về định nghĩa việt vị, cách xác định đúng – sai trong các trận đấu đỉnh cao.
Hiểu đúng một lần về luật việt vị cho khỏi nhầm
Trong bóng đá, luật việt vị – offside là một trong những khái niệm dễ gây nhầm lẫn nhất, thậm chí có người còn lỡ miệng gọi thành “liệt vị” hay “thiệt vị” vì nghe na ná nhau. Tuy nhiên, từ đúng cần dùng là “việt vị” – không chỉ đúng ngữ nghĩa mà còn được ghi rõ trong từ điển tiếng Việt.
Theo từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên, 1992), việt vị là lỗi xảy ra khi một cầu thủ tấn công nhận bóng trên phần sân đối phương nhưng lại đứng gần khung thành hơn so với ít nhất hai cầu thủ đối phương (trong đó thường có cả thủ môn). Điều này có nghĩa là cầu thủ đó đang ở “quá vạch”, tức là đã vượt qua vị trí được phép nhận bóng.
Về nguồn gốc, “việt vị” là từ Hán Việt:
- “Việt” có nghĩa là vượt qua
- “Vị” nghĩa là vị trí
Gộp lại, “việt vị” mang ý nghĩa là vượt quá vị trí cho phép – hoàn toàn đúng với tình huống xảy ra trên sân khi cầu thủ không giữ được đúng vị trí hợp lệ lúc nhận bóng.
Luật lệ chung về việt vị bạn nên biết
Trong bóng đá, việt vị là một trong những luật khiến nhiều người xem và thậm chí cả người chơi cảm thấy “đau đầu” vì không dễ để nhận biết chính xác. Tuy nhiên, hiểu đúng về việt vị lại là điều cực kỳ quan trọng nếu bạn muốn theo dõi trận đấu một cách trọn vẹn hơn, hoặc tham gia cá cược bóng đá một cách khôn ngoan.
Các hành động được cho là việt vị trong bóng đá
Một cầu thủ bị coi là phạm luật việt vị khi đồng thời thỏa mãn cả 4 điều kiện sau:
- Đang đứng bên phần sân của đội đối phương.
- Có ít hơn 2 cầu thủ đối phương (tính cả thủ môn) đứng giữa anh ta và đường biên ngang cuối sân.
- Đứng phía trước bóng.
- Tham gia vào tình huống bóng tại thời điểm đồng đội chuyền hoặc chạm bóng.
Lưu ý: Thủ môn thường là cầu thủ gần khung thành nhất, nhưng không bắt buộc lúc nào cũng là một trong hai người đứng cuối cùng.
Theo luật sửa đổi năm 2005, một cầu thủ được tính là việt vị nếu bất kỳ phần nào trên cơ thể (được phép chạm bóng) nằm gần đường biên ngang đối phương hơn so với bóng và cầu thủ đối phương thứ hai.
Khi nào việt vị bị xử phạt?
Cầu thủ đứng ở thế việt vị chỉ bị thổi phạt nếu tham gia tích cực vào tình huống bóng lúc đồng đội chuyền, ví dụ như:
- Tham gia tranh chấp hoặc hướng bóng.
- Gây cản trở cho đối phương trong quá trình phòng ngự.
Những tình huống không bị thổi phạt việt vị dù đứng ở vị trí việt vị:
- Không trực tiếp tham gia tình huống bóng.
- Nhận bóng từ quả phạt góc.
- Nhận bóng từ quả ném biên.
- Nhận bóng từ quả đang phát bóng lên.
Hình thức xử phạt lỗi việt vị
Nếu cầu thủ bị xác định phạm lỗi theo luật việt vị, trọng tài sẽ cho đội đối phương hưởng quả đá phạt gián tiếp tại đúng vị trí vi phạm.
Người phát hiện lỗi thường là trợ lý trọng tài (trọng tài biên) – người sẽ phất cờ báo hiệu cho trọng tài chính ra quyết định.
Nếu bàn thắng được ghi ngay sau khi có tình huống phạm luật việt vị, bàn thắng sẽ không được công nhận. Thủ môn hoặc cầu thủ đội bạn sẽ được quyền đá phát bóng lên từ vị trí phạm lỗi.
5 pha bóng dính luật việt vị đáng chú ý nhất
Trong suốt chiều dài lịch sử bóng đá, đã có không ít tình huống việt vị gây tranh cãi, thậm chí làm thay đổi cục diện cả trận đấu. Dưới đây là 5 pha bóng được xem là phạm luật việt vị từng khiến người hâm mộ phải bàn tán không ngớt:
Messi và Eto’o trong trận El Clasico 2009
Trận El Clasico năm 2009 giữa Barcelona và Real Madrid chứng kiến pha phối hợp cực kỳ tinh tế giữa Lionel Messi và Samuel Eto’o. Messi có pha đẩy bóng vượt qua hàng thủ Real, tạo điều kiện cho Eto’o băng xuống từ vị trí việt vị để ghi bàn. Dù đẹp mắt, tình huống này vẫn bị bắt lỗi vì vi phạm luật việt vị.
Frank Lampard và bàn thắng bị từ chối tại World Cup 2010
Trong trận Anh gặp Đức tại World Cup 2010, Frank Lampard tung cú sút xa đưa bóng dội xà ngang và bật xuống phía sau vạch vôi. Dù bóng đã hoàn toàn đi qua vạch, trọng tài lại không công nhận bàn thắng. Không những vậy, Lampard còn bị xác định phạm luật việt vị trong pha bóng này.
Arjen Robben và khoảnh khắc không trọn vẹn với Uruguay
Ở trận bán kết World Cup 2010 giữa Hà Lan và Uruguay, Robben có một pha dứt điểm chuẩn xác, tưởng chừng sẽ giúp Hà Lan nhân đôi cách biệt. Tuy nhiên sau khi xem xét, trọng tài xác định anh đã rơi vào luật việt vị trước khi ghi bàn – bàn thắng bị từ chối trong tiếc nuối của người hâm mộ Hà Lan.
Luis Suarez – dùng tay thay… thủ môn
Trận Uruguay vs Ghana tại World Cup 2010 cũng để lại một trong những tình huống khó quên nhất. Suarez đã dùng tay cản bóng trên vạch vôi, cứu thua cho đội nhà trong gang tấc. Dù không phải tình huống việt vị, nhưng nó làm thay đổi cả diễn biến trận đấu, khiến Ghana mất cơ hội lịch sử, còn Uruguay giành quyền vào bán kết.
Sergio Aguero và bàn thắng không được công nhận tại Ngoại hạng Anh 2020
Ở mùa giải Premier League 2019/2020, Sergio Aguero từng đưa được bóng vào lưới Tottenham nhưng lại bị trọng tài thổi theo luật việt vị. Dù chỉ cách nhau vài cm, bàn thắng vẫn không được công nhận – minh chứng rõ ràng cho việc công nghệ VAR ngày nay khiến mọi sai lệch dù nhỏ nhất cũng bị “soi” kỹ lưỡng.
Tổng kết
Vậy là M88 đã chia sẻ với bạn toàn bộ thông tin liên quan đến luật việt vị trong bóng đá – từ khái niệm cơ bản cho đến những tình huống thực tế đáng nhớ. Mong rằng sau khi đọc xong, bạn đã hiểu rõ hơn về luật này và có thêm kiến thức để theo dõi trận đấu một cách trọn vẹn hơn.